AI-adoptie blijft achter in Nederland

Home » AI Kennisbank » AI-adoptie blijft achter in Nederland

Iedereen praat over AI, maar gebruiken we het ook écht op de werkvloer?
Uit recent onderzoek van het gerenommeerde bureau &samhoud blijkt dat Nederland flink achterloopt als het gaat om het daadwerkelijk inzetten van generatieve AI, zoals ChatGPT, op de werkvloer. Slechts 42% van de hoogopgeleide professionals gebruikt AI op het werk. Dit ligt ver onder het Europese gemiddelde van 75%.

En kijk ook eens naar deze sectoren:

• Zorg: 79% heeft AI nog nooit gebruikt
• Industrie: 73%
• Openbaar bestuur: 68%
• Onderwijs: 62%
• Zakelijke dienstverlening: 54%
• Financiële sector: 47%
• ICT: 46%

In deze blog deel ik de belangrijkste conclusies uit het onderzoek en geef ik 9 praktische stappen om AI-adoptie in je organisatie te versnellen.

1. Gebrek aan concrete toepassing

AI roept bij hoogopgeleide professionals vooral nieuwsgierigheid en enthousiasme op, maar écht dagelijks gebruik blijft zeldzaam. Slechts 8 % van de huidige AI-gebruikers zet generatieve AI elke werkdag in. De redenen? Een voortdurende zoektocht naar concrete, aantoonbare business­waarde en onduidelijkheid over of en hoe AI binnen de organisatie mag worden ingezet.

2. Sectorverschillen zijn groot

In sectoren zoals zorg en industrie heeft meer dan 70% van de medewerkers nog nooit AI gebruikt. In sectoren zoals zakelijke dienstverlening of IT is dat juist omgekeerd. De aanwezigheid (of juist afwezigheid) van duidelijk beleid over AI-gebruik speelt hierin een grote rol.

3. Leidinggevenden zijn positief, medewerkers blijven achter

60% van de leidinggevenden gebruikt AI, tegenover 37% van de medewerkers. Opvallend: medewerkers noemen vaak privacy als obstakel, maar die zorg blijkt in de praktijk nauwelijks bepalend voor hun gedrag. De echte drempel ligt bij onduidelijke kaders en lage verwachtingen.

4. Emotie is bepalend voor adoptie

Mensen die al eens met AI hebben gewerkt, ervaren veel positievere gevoelens dan mensen die dat nog niet deden. Vooral de eerste kennismaking blijkt cruciaal: onbekend maakt onbemind.

5. Eén aanpak werkt niet

Het onderzoek onderscheidt vijf typen AI-gebruikers, die elk andere behoeftes en drijfveren hebben:

1. De bedachtzame beginner: voorzichtig en onzeker.
2. De voorzichtige verkenner: experimenteert met gemengde gevoelens.
3. De nieuwsgierige nieuwkomer: open, maar onervaren.
4. De enthousiaste expert: ervaren en positief.
5. De positieve pionier: weinig ervaring, wel veel enthousiasme.

6. Wat motiveert mensen om AI te gebruiken?

Uit het onderzoek springen twee factoren eruit:

• Verwachte voordelen: het moet iets opleveren
• Sociale invloed : anderen moeten het ook doen

Privacy, leeftijd of geslacht blijken nauwelijks invloed te hebben op gebruiksgedrag.

9 praktische stappen om AI-adoptie in je organisatie te versnellen

De inzichten uit het onderzoek van &samhoud zijn waardevol. Maar wat kun je daar nu concreet mee als bedrijf om AI succesvol toe te passen? Hieronder geef ik 9 praktische stappen:

1. Begin klein en praktisch

Mensen raken pas echt enthousiast over AI als ze merken dat het hen iets oplevert. Laat ze daarom zelf ervaren hoe AI hun werk makkelijker maakt. Denk aan toepassingen zoals:

• Automatisch klantgesprekken samenvatten.
• Offertes of rapporten genereren.
• Content sneller en consistenter schrijven.

Een laagdrempelige kennismaking haalt de drempel weg en zorgt voor direct enthousiasme. Onbekend maakt onbemind, dus laat AI eerst iets simpels oplossen.

2. Laat het nut van AI zien

Zodra medewerkers kleine successen ervaren, is het belangrijk om dat om te zetten in motivatie. Maak daarom concreet wat AI oplevert:

• Hoeveel tijd is er bespaard?
• Wat is de kwaliteitswinst?
• Welke processen lopen soepeler?

Deel successen en ervaringen. En: benoem dat AI géén bedreiging hoeft te zijn, maar juist een slimme aanvulling.

3. Zorg voor de juiste kennis en basisbegrip

Organiseer praktische trainingen, demo’s of inspiratiesessies. Niet alleen over wat AI is, maar vooral over hoe het jouw organisatie en werkprocessen kan versterken. Laat medewerkers meedenken over waar AI kan ondersteunen en geef toegang tot de juiste tools, inclusief uitleg. Zo werk je ook gericht aan AI-geletterdheid.

4. Begeleid en creëer vertrouwen

AI vraagt om een veilige leeromgeving. Geef mensen ruimte om te ontdekken, vragen te stellen en fouten te maken. Denk aan:

• Een AI-probeerweek.
• Interne kennissessies.
• Een vraagbaak of buddy-systeem.

Zonder vertrouwen geen adoptie, dus zet in op openheid, dialoog en begeleiding.

5. Pas je aanpak aan op verschillende AI-profielen

Niet iedereen leert of verandert op dezelfde manier. Het onderzoek toont aan dat er vijf AI-profielen zijn: van de bedachtzame beginner tot de enthousiaste expert.
Speel hierop in:

• Zet experts in als AI-ambassadeur.
• Geef beginners structuur, uitleg en succeservaringen.
• Help twijfelaars met begeleiding en herkenbare voorbeelden.

6. Maak AI-beleid helder en ondersteunend

Zorg voor duidelijke spelregels. Niet om te beperken, maar om richting, veiligheid en vertrouwen te bieden. Beschrijf:

• Welke AI-tools zijn toegestaan.
• Hoe je omgaat met privacy, bias, ethiek en ‘hallucinaties’.
• Wat te doen als er iets misgaat.

Voorzie je team van praktische richtlijnen en kennis, zodat ze risico’s leren herkennen en ermee leren omgaan.

7. Betrek medewerkers bij de keuzes

AI werkt beter als medewerkers zélf mogen meedenken. Vraag om input bij het kiezen van tools of bij het bepalen van de processen waar AI iets kan toevoegen. Dat vergroot het draagvlak en benut de praktijkkennis van je team.

8. Meet en evalueer periodiek

Zorg dat AI geen eenmalig experiment wordt, maar een continu leerproces. Stel samen doelen en evalueer:

• Waar wordt AI gebruikt?
• Wat levert het op?
• Waar zitten de knelpunten?

Gebruik feedback om bij te sturen en successen zichtbaar te maken.

9. Geef AI een plek in je strategie

Maak AI onderdeel van je langetermijnvisie. Koppel het aan concrete doelen zoals groei, klanttevredenheid of kostenbesparing. Zo zien medewerkers dat het niet om een hype gaat, maar om een serieuze investering in de toekomst van je bedrijf.

Ook AI slim inzetten in jouw bedrijf?

Neem contact op met AIMonnik.nl voor een vrijblijvend adviesgesprek : praktisch, onafhankelijk en altijd op maat.